Op 10 oktober bezocht ik, Ronald, De HER in Rotterdam tijdens de Dag van Circulariteit, die plaatsvond in de Week van Duurzaamheid. Dit indrukwekkende gebouw is een toonbeeld van circulair bouwen en vormt een inspirerend voorbeeld van hoe duurzaamheid praktisch kan worden toegepast.
Mijn bezoek kwam tot stand dankzij een uitnodiging van de firma Verwol uit Opmeer, een specialist in binnenwanden, systeemwanden en deuren. De HER, het gebouw dat ik bezocht, bestaat voor bijna 85% uit hergebruikt bouwmateriaal. Denk hierbij aan de stalen constructie, gevels, plafonds en diverse installaties.
Het gebouw straalt direct uit waar het voor staat: een depot voor afgedankte bouwmaterialen van Rotterdammers. Deze materialen worden zorgvuldig gelabeld en aangeboden voor hergebruik. Bovendien biedt het gebouw ruimte aan werkplaatsen van circulaire maakbedrijven en dient het als centrum voor milieueducatie.
De Gemeente Rotterdam verwoordt de missie van De HER als volgt:
“Als het aan de Gemeente Rotterdam ligt, bestaat afval in de toekomst niet meer. Dan is Afval een grondstof. We werken toe naar een circulaire economie. Dat betekent: minder spullen kopen, spullen maken die langer meegaan en minder spullen wegdoen. En alles wat je wegdoet, wordt hergebruikt.
Milieupark + De HER is hét grondstoffencentrum van Rotterdam, waar hergebruik, onderwijs, creativiteit en ondernemerschap centraal staan. Hier kunnen Rotterdammers vanaf februari 2025 hun gebruikte materialen en spullen weggeven op het milieupark en zien hoe ondernemers in De HER deze grondstoffen verwerken tot waardevolle nieuwe producten. Niet alleen het gebouw zelf, maar ook de inrichting is grotendeels circulair. De HER is een unieke plek met nu al een bijzondere geschiedenis. Of je nu ondernemer, student of inwoner bent: bij Milieupark + De HER bouwen we samen aan een duurzame toekomst voor onze stad.
Wat De HER nog unieker maakt, is de manier waarop alle hergebruikte elementen los-maakbaar zijn toegepast. Dit betekent dat het gebouw in de toekomst eenvoudig gedemonteerd kan worden, zodat de onderdelen opnieuw gebruikt kunnen worden bij herbouw of verbouw.
Tijdens mijn bezoek ging mijn aandacht in het bijzonder uit naar de bijdrage van firma Verwol.
Zij waren verantwoordelijk voor de levering en plaatsing van alle binnenpuien in het gebouw.
De gebruikte kozijnen zijn afkomstig van andere projecten, met op de ramen stickers die het herkomstproject en het bouwjaar aangeven.
Deze aanpak geeft het project een charmant karakter. Zelfs kleine kleurverschillen en hoogteverschillen in de kozijnen werden slim opgelost, zonder afbreuk te doen aan de uitstraling. Alles is bovendien losmaakbaar en daarmee eindeloos herbruikbaar, wat perfect aansluit bij de circulaire filosofie van De HER.
Mijn eigen ervaring met Verwol is eveneens positief. Bij een project voor de Gemeente Amsterdam verzorgden zij de levering van alle belcellen voor gemeentelijke kantoren. Zij werkten nauwkeurig en leverden alles tot in de puntjes afgewerkt op. Dit bezoek bevestigde opnieuw hun betrouwbaarheid en vakmanschap.
Inmiddels staan er eind dit jaar (2024) bijna 300 belcellen verdeeld over een dozijn stadskantoren in de kantooromgeving van de Gemeente Amsterdam. Uitdagend hierbij was om binnen de bestaande processen die gelden binnen de Gemeente de implementatie uit te voeren naar de behoefte van de gebruikers. Er was, en is nog steeds, een enorme vraag naar belcellen. Mede door de doortastendheid, de flexibiliteit en een fors doorzettingsvermogen van het projectteam mag dit een daverend succes worden genoemd.
Tijdens het bezoek werd ik geconfronteerd met de uitdagingen van circulair bouwen. Reeds gebruikte materialen liggen niet kant-en-klaar in de schappen. Het vereist een compleet andere aanpak: materialen moeten worden geoogst, beoordeeld en geïnventariseerd voordat er überhaupt ontworpen kan worden. Het ontwerpproces wordt daarmee omgedraaid: eerst kijken naar wat beschikbaar is, en vervolgens een ontwerp maken dat daarbij past.
Deze aanpak vraagt discipline en zorgvuldige documentatie. Elk materiaal moet goed worden gelabeld en opgeslagen. Een belangrijke vraag is dan ook waar het economische voordeel ligt. Hoewel de positieve impact op het milieu evident is, blijft een verdienmodel essentieel om deze aanpak duurzaam te maken.
Tijdens de afsluitende gesprekken werd Verwol gezien als een voorbeeld voor anderen. Zij nemen als onderaannemer de verantwoordelijkheid om herbruikbare materialen in te nemen en opnieuw in te zetten. Dankzij hun zorgvuldige inventarisatie en labeling kunnen architecten de juiste keuzes maken, gebaseerd op beschikbaar materiaal.
Deze manier van werken is breder toepasbaar, van staalconstructies tot gevelbekleding en installatiemateriaal. De uitnodiging aan andere bedrijven is dan ook helder: neem binnen je eigen expertise verantwoordelijkheid voor het demonteren en hergebruiken van materialen, zoals bij De HER in Rotterdam.
Mijn bezoek aan De HER was een inspirerende ervaring die mij opnieuw liet zien hoe circulair denken in de praktijk werkt. Het is een uitdaging, maar een die ons dichterbij een duurzame toekomst kan brengen. Samenwerking, verantwoordelijkheid en innovatie zijn hierin de sleutel.
‘In mijn ontwerpen hou ik ruimte voor te gebruiken materialen en leg die niet persé vast. Hierdoor wordt inkoop flexibeler en is circulair toepassen van materiaal en meubilair later in het proces altijd mogelijk’
Ronald – Interieur architect Young Group
Dit artikel is geschreven door: Ronald.
